Γράφει και φωτογραφίζει o Πάνος Γεωργιάδης

τα Σκόπια είμαι μία πόλη η όποια “απασχόλησε” και συνεχίζει να “απασχολεί” αρκετά εμάς τους Έλληνες λόγω του γνωστού και  μακροχρόνιου προβλήματος της ονομασίας της χώρας. 

Ωστόσο η πόλη αλλά και η χώρα έχουν και αρκετό ταξιδιωτικό ενδιαφέρον, που όμως αν και βρίσκεται πολύ κοντά στη χώρα μας, ωστόσο είναι ακόμη αρκετά “μακριά” από ταξιδιωτικής-τουριστικής άποψης…

Το όνομα της πόλης

Το σημερινό όνομα της πόλης προέρχεται από το «Scupi» (προερχόμενο από το Ελληνικό Σκούποι), που ήταν το όνομα ενός ρωμαϊκού οικισμού που βρισκόταν σε κοντινή απόσταση. Ωστόσο, πριν δημιουργηθεί ο οικισμός, η περιοχή είχε ήδη κατοικηθεί από τους Ιλλυριούς και το «Σκούποι» είναι ίσως Ιλλυρικής προέλευσης. Η έννοια του εν λόγω ονόματος είναι άγνωστη.

Η πόλη

Τα Σκόπια  είναι η πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη της Βόρειας Μακεδονίας. Είναι χτισμένα σε υψόμετρο 262 μ., εκατέρωθεν του ποταμού Βαρδάρη (Αξιού). Η πόλη είναι χτισμένη στην κοιλάδα των Σκοπίων, Ο πληθυσμός της πόλης ανέρχεται σε πάνω από 500 χιλιάδες κατοίκους μαζί με τα περίχωρα. Η μεγαλύτερη προστατευόμενη περιοχή εντός των ορίων της πόλης είναι το Όρος Vodno, που είναι δημοφιλής προορισμός αναψυχής. Ένα τελεφερίκ συνδέει την κορυφή του με το κέντρο της πόλης και πολλά μονοπάτια για πεζούς διασχίζουν τα δάση του.

Ιστορία

Η πόλη παρέμεινε υπό οθωμανική κυριαρχία για πάνω από 500 χρόνια και ήταν πρωτεύουσα του ομώνυμου σαντζακίου και κατόπιν ολόκληρου του Βιλαετιού του Κοσσυφοπεδίου. Ιδιαίτερη ανάπτυξη γνώρισαν τα χρόνια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και ήταν γνωστά ως «Ουσκιούπ» (τουρκικά: Üsküp).

 

Αποστάσεις

Τα Σκόπια βρίσκεται κοντά σε τρεις άλλες πρωτεύουσες, την Πρίστινα (87 χλμ.), τα Τίρανα (291 χλμ.) και τη Σόφια (245 χλμ.). Η Θεσσαλονίκη είναι 233 χιλιόμετρα νότια και το Βελιγράδι είναι 433 χιλιόμετρα βόρεια. Τα Σκόπια είναι επίσης στη διασταύρωση των δύο πανευρωπαϊκών διαδρόμων: του Διαδρόμου Χ, από την Αυστρία στην Ελλάδα, και του Διαδρόμου VIII, από την Αδριατική-Αλβανία στη Μαύρη Θάλασσα-Βουλγαρία. Ο Διάδρομος Χ συνδέει τα Σκόπια με τη Θεσσαλονίκη, το Βελιγράδι και τη Δυτική Ευρώπη, ενώ Διάδρομος VIII τα συνδέει με τα Τίρανα και τη Σόφια.

Σεισμός

Η κοιλάδα των Σκοπίων βρίσκεται κοντά σε ένα σεισμικό ρήγμα μεταξύ των Αφρικανικής και Ευρασιατικής τεκτονικών πλακών και γνωρίζει συνεχώς σεισμική δραστηριότητα. Αυτή η δραστηριότητα επαυξάνεται από την πορώδη δομή του υπεδάφους. Μεγάλοι σεισμοί σημειώθηκαν στα Σκόπια το 518, το 1505 και το 1963. Ρολόι στο σταθμό παραμένει όπως τότε.

Η αστική μορφολογία των Σκοπίων επηρεάστηκε έντονα από τον σεισμό στις 26 Ιουλίου 1963, που κατέστρεψε το 80% της πόλης και από την ανοικοδόμηση που ακολούθησε. Για παράδειγμα, συνοικίες ξαναχτίστηκαν με τέτοιο τρόπο που η δημογραφική πυκνότητα να παραμένει σε χαμηλά επίπεδα για τον περιορισμό των επιπτώσεων των πιθανών μελλοντικών σεισμών.

 

Η ανοικοδόμηση μετά τον σεισμό του 1963 καθοδηγήθηκε κατά κύριο λόγο από τον αρχιτέκτονα Αντολφ Τσιμπορόβσκι, που είχε ήδη σχεδιάσει την ανοικοδόμηση της Βαρσοβίας μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο Τσιμπορόβσκι χώρισε την πόλη σε τομείς για συγκεκριμένες δραστηριότητες. Οι όχθες του ποταμού Αξιού έγιναν περιοχές φύσης και πάρκα, οι περιοχές ανάμεσα στις κεντρικές λεωφόρους ανοικοδομήθηκαν πολυώροφα κτίρια κατοικίας και εμπορικά κέντρα και τα προάστια αφέθηκαν για ιδιωτικές κατοικίες και τη βιομηχανία. Η ανοικοδόμηση έπρεπε να είναι γρήγορη για να μετεγκατασταθούν οι οικογένειες και για την ανάκαμψη της τοπικής οικονομίας. Για να τονωθεί η οικονομική ανάπτυξη αυξήθηκε ο αριθμός των δρόμων και προβλέφθηκε η μελλοντική αστική επέκταση.

Ο σεισμός άφησε την πόλη με λίγα ιστορικά μνημεία, εκτός από το Οθωμανικό Παλιό Παζάρι, και η ανοικοδόμηση που έγινε μεταξύ 1960 και 1980, μετέτρεψε τα Σκόπια σε μια μοντέρνα αλλά γκρίζα πόλη.

Τοπογραφία πόλης

Η πόλη χοντρικά «χωρίζεται σε δύο τομείς, τους οποίους αξίζει να ανακαλύψει ο επισκέπτης. Είναι κοντά μεταξύ τους και η πόλη γενικότερα δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλη και έτσι μπορείτε να την περπατήσετε πολύ άνετα.

Η «νέα πόλη».

Η νότια όχθη του ποταμού Αξιού περιλαμβάνει γενικά πολυόροφες πολυκατοικίες, συμπεριλαμβανομένης της αχανούς συνοικίας Κάρπος, που χτίστηκε το 1970 δυτικά του κέντρου. Προς τα ανατολικά ο νέος δήμος Αεροδρόμιο σχεδιάστηκε στη δεκαετία του 1980 για να στεγάσει 80.000 κατοίκους στην περιοχή του παλαιού αεροδρομίου. Μεταξύ Κάρπος και Αεροδρόμιο βρίσκεται το κέντρο της πόλης, που ξαναχτίστηκε σύμφωνα με τα σχέδια του Ιάπωνα αρχιτέκτονα Κένζο Τάνγκε. Το κέντρο περιβάλλεται από μια σειρά μακρών κτιρίων που υποδηλώνει ένα τείχος («Gradski Zid»).

Η παλιά πόλη

Στη βόρεια όχθη, όπου βρίσκονται τα παλιότερα μέρη της πόλης, αποκαταστάθηκε το Παλιό Παζάρι και η γύρω περιοχή ανοικοδομήθηκε με χαμηλά κτίρια, έτσι ώστε να μη χαλάσει η θέα του Φρουρίου. Διάφορα ιδρύματα, συμπεριλαμβανομένων του πανεπιστημίου και της Μακεδονικής Ακαδημίας, μεταφέρθηκαν επίσης στη βόρεια όχθη, προκειμένου να μειωθούν τα όρια μεταξύ των εθνοτικών κοινοτήτων. Πράγματι, η βόρεια όχθη κατοικείται κυρίως από Μουσουλμάνους Αλβανούς, Τούρκους και Ρομά, ενώ οι Χριστιανοί Σλαβομακεδόνες κατά κύριο λόγο κατοικούν στη νότια όχθη.

Οι αλλαγές μετά το 2000

Στο τέλος της δεκαετίας του 2000 το κέντρο της πόλης γνώρισε βαθιές αλλαγές. Ένα αστικό σχέδιο, «Σκόπια 2014», υιοθετήθηκε από τις δημοτικές αρχές, προκειμένου να δώσει στην πόλη μια πιο μνημειακή και ιστορική όψη. Αρκετά νεοκλασικά κτίρια κατεστραμμένα από το σεισμό του 1963 ξαναχτίστηκαν, όπως το Εθνικό Θέατρο και δρόμοι και πλατείες ανακαινίστηκαν. Κατασκευάστηκαν επίσης πολλά άλλα στοιχεία, όπως σιντριβάνια, αγάλματα, ξενοδοχεία, κυβερνητικά κτίρια και γέφυρες. Το έργο έχει επικριθεί λόγω του κόστους και της ιστορικιστικής αισθητικής του. Η μεγάλη Αλβανική μειονότητα θεωρεί ότι δεν εκπροσωπήθηκε στα νέα μνημεία και προώθησε παράπλευρα έργα, όπως μια νέα πλατεία πάνω από τη λεωφόρο που χωρίζει το κέντρο της πόλης από το Παλιό Παζάρι.

Ορισμένες περιοχές των Σκοπίων πάσχουν από πολεοδομική αναρχία, επειδή πολλά σπίτια και άλλα κτίρια χτίστηκαν χωρίς τη συναίνεση των τοπικών αρχών

Τα Σκόπια είναι μια εθνοτικά πολύμορφη πόλη και η αστική κοινωνιολογία της εξαρτάται πρωτίστως από την εθνοτική και θρησκευτική ταυτότητα. Οι Σλάβοι αποτελούν το 66% του πληθυσμού της πόλης, ενώ οι Αλβανοί και οι Ρομά υπολογίζονται αντίστοιχα σε 20% και 6%. Κάθε εθνική ομάδα περιορίζεται γενικά σε ορισμένες περιοχές της πόλης.

Η Πέτρινη γέφυρα

Η γέφυρα θεωρείται σύμβολο των Σκοπίων και είναι το κύριο στοιχείο του θυρεού της πόλης, που με τη σειρά του έχει ενσωματωθεί στη σημαία της πόλης. Η Πέτρινη Γέφυρα συνδέει την Πλατεία Μακεδονίας, στο κέντρο των Σκοπίων με το Παλιό Παζάρι. Η γέφυρα είναι επίσης συχνά γνωστή ως Γέφυρα Δουσάν, από το Στέφανο Ούρος Δ΄ Δουσάν της Σερβίας. Είναι χτισμένη από πέτρα και υποστηρίζεται από υποστηλώματα που συνδέονται με 12 ημικυκλικά τόξα. Η γέφυρα έχει μήκος 214 μέτρα και πλάτος 6 μέτρα. Το φυλάκιο έχει ανακατασκευασθεί πρόσφατα. Η σημερινή Πέτρινη Γέφυρα χτίστηκε πάνω σε Ρωμαϊκά θεμέλια με την υποστήριξη του Σουλτάνου Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή μεταξύ 1451 και 1469. Στη διάρκεια των αιώνων πολλές φορές συχνά υπέστη ζημιές και επισκευάσθηκε. Υπάρχει ιστορική μαρτυρία ότι επλήγη κατά το μεγάλο σεισμό του 1555 που προκάλεσε σοβαρές ζημιές ή κατέστρεψε τέσσερα υποστηλώματα. Το 1944 τοποθετήθηκαν στη γέφυρα εκρηκτικά από τους φασίστες, αλλά όταν απελευθερώθηκαν τα Σκόπια έγινε έγκαιρη απενεργοποίησή τους και η γέφυρα σώθηκε από την καταστροφή. Πολλές εκτελέσεις έχουν γίνει στη γέφυρα, όπως η εκτέλεση του επαναστάτη Δούκα Κάρπου, βοεβόδα του Κουμανόβου, το 1689.

 

INFO BOX

Για περισσότερες πληροφορίες κάνε click στο αντίστοιχο εικονίδιο!

Σκόπια

Ταξίδεψα αρκετές φορές στον προορισμό αυτό.

Πατήστε στο εικονίδιο για πρόγνωση καιρού

Μια ολόκληρη ημέρα είναι αρκετή για να γνωρίσετε την πόλη.

Στα Σκόπια μπορείτε να πάτε οδικώς. Η απόσταση από Θεσσαλονίκη είναι 225 χλμ και θα χρειαστείτε περίπου 2-3 ώρες ανάλογα την κίνηση στα σύνορα

Τα Σκόπια είναι μία (1) ώρα πίσω από την Ελλάδα

Αφήστε μια απάντηση