Κείμενο-φωτογραφίες: Όλγα Τζαρίδου
΄Οσα είδα και έζησα στην Ιερουσαλήμ της Ευρώπης
Τι σου έρχεται στο μυαλό όταν προτείνεται το Σαράγεβο ως τουριστικός προορισμός; ΄Ενας τροχός στην άμαξα του κάποτε υπαρκτού Ανατολικού μπλοκ, μια πόλη που πέρασε πολλά δεινά στη διάρκεια του πρόσφατου πολέμου, ένας τόπος που καλό θα είναι να γνωρίσουμε καθώς βρίσκεται στην εξελισσόμενη Βαλκανική γειτονιά.
Αδράξαμε, λοιπόν, την ευκαιρία που δόθηκε από γνωστό αερομεταφορέα συνδέοντας για πρώτη φορά απευθείας τη Θεσσαλονίκη με το Σαράγεβο. Πολλοί οι συνεπιβάτες μας – πρωτοπόροι, άλλοι μόνον ως περίεργοι τουρίστες, άλλοι απλώς ως κυνηγοί της ευκαιρίας και άλλοι, όπως εμείς, ως ανήσυχοι ταξιδιώτες, που θέλαμε ν’ αναπνεύσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο από τον αέρα αυτής της πόλης.
Η πρώτη διαπίστωση που κάναμε – και που ενισχύθηκε τις επόμενες μέρες- ήταν ότι κάποιοι από τους Βόσνιους -ευτυχώς ελάχιστοι- οι οποίοι προσπαθούσαν να “εκμεταλλευτούν” τους τουρίστες, ενώ υπήρχε και πρόβλημα στον τομέα της εξυπηρέτησης, γεγονός που καθόλου δεν ευνοεί την τουριστική ανάπτυξη του τόπου.
Ευτυχώς, η ίδια η πόλη μας αποζημίωσε για την άσχημη συμπεριφορά των κατοίκων της. Φωλιασμένη στην κοιλάδα των Δειναρικών ΄Αλπεων, περιβάλλεται από δενδρόφυτους λόφους και βουνά, που της χαρίζουν ένα ελκυστικό δροσερό κλίμα. Η συστοιχία κωνοφόρων, κυρίως, δένδρων κατά μήκος των μεγάλων δρόμων στον αστικό ιστό δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι βρίσκεσαι σε κάποια χώρα της βορειοκεντρικής Ευρώπης. Ταυτόχρονα, η ματιά σου αιχμαλωτίζεται από τα κρυστάλλινα σύγχρονα μεγαθήρια που συνυπάρχουν αρμονικά με τα εναπομείναντα κτήρια της προηγούμενης πολιτικής κατάστασης.
Τίποτε δεν θυμίζει τις κακουχίες που βίωσε η πόλη στη διάρκεια του τετραετούς βομβαρδισμού της, επειδή η έξωθεν βοήθεια την αναγέννησε.
Το όνομά της προέρχεται από την τούρκικη λέξη σαράι = ανάκτορο, αφού η σύγχρονη πόλη ιδρύθηκε κατά τη χρονική περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας και μάλιστα ήταν η δεύτερη σπουδαιότερη πόλη μετά την Κωνσταντινούπολη.
Σήμερα, το Μουσουλμανικό στοιχείο αποτελεί το 83% του πληθυσμού, που συνυπάρχει με άλλες ομάδες τόσο εθνοτικές (Σέρβοι, Κροάτες) όσο και θρησκευτικές (Χριστιανοί Καθολικοί και Ορθόδοξοι, Εβραίοι), εξ ου και το προσωνύμιο «Ιερουσαλήμ της Ευρώπης».
Η πολύχρωμη παλιά πόλη στην ουσία είναι η τούρκικη συνοικία, όπου όλα κινούνται στο ρυθμό της κεντρικής πλατείας περιστεριών με άξονα το ξύλινο συντριβάνι «Σεμπίλ». Από νωρίς το πρωί οι καμινάδες των εστιατορίων αρχίζουν να καπνίζουν σηματοδοτώντας την έναρξη παρασκευής των παραδοσιακών εδεσμάτων – κεμπαπτσί (σουτζουκάκια με ανοικτή πίτα σαν σακουλάκι) και μπουρέκ (πίτα με κιμά ή τυρί). Εννοείται πως τα γευτήκαμε χωρίς να εντυπωσιαστούμε, αφού επιπλέον προερχόμαστε από ένα κορυφαίο γαστρονομικά τόπο και η κρίση μας είναι λίγο αυστηρή. Το ίδιο ισχύει και για τα γλυκά τους.
Πλήθος κόσμου , με προεξάρχουσες τις Μουσουλμάνες με το παραδοσιακό αυστηρό ένδυμα – μπούρκα, πάντα «φρουρούμενες» από άνδρα με τηλεσκοπικό μάτι, περιδιαβαίνει τα στενά σοκάκια της συνοικίας ανάμεσα σε λογής-λογής μαγαζάκια, τουριστικά, καφέ, ζαχαροπλαστεία, εστιατόρια, μανάβικα, ανταλλακτήρια, τζαμιά κλπ.
Οι συναλλαγές στην παλιά πόλη γίνονται στο τοπικό νόμισμα. Τα μαγαζιά δεν δέχονται κάρτα και αν δεχτούν η χρέωση είναι μεγαλύτερη.
Εξέχουσα θέση στην περιοχή έχει ο ποταμός Μίλιατσκα, τις γέφυρες του οποίου οι αρμόδιες αρχές στολίζουν με πανέμορφα λουλούδια, ίσως για να ξορκίσουν τη δολοφονία του πρίγκιπα Φραγκίσκου Φερδινάνδου και της γυναίκας του Σοφίας, που έλαβε χώρα στη διάσημη πλέον γέφυρα «Λατίντσκα» και αποτέλεσε την αφορμή για την έναρξη του Α΄ παγκοσμίου πολέμου.
΄Ομορα με την παλιά πόλη απλώνεται η νέα, που σε μεταφέρει σε ευρωπαϊκό κλίμα. Εκεί συναντάς πολλά εντυπωσιακά κτήρια, εκκλησίες, μουσεία, σούπερ-μάρκετ, καταστήματα εστίασης, τράπεζες, υπαίθριες σκακιέρες για την διεξαγωγή του ανάλογου παιχνιδιού και υπαίθριους χώρους όπου εκτίθενται πίνακες ζωγραφικής κατ’ απομίμηση της Παρισινής Μονμάρτης.
Χρησιμοποιήσαμε αρκετές φορές το τραμ, ο οδηγός του οποίου επιτελεί τριπλό έργο: Οδηγεί, κόβει εισιτήρια και δίνει πληροφορίες, που συχνά είναι λανθασμένες, αφού η γνώση της αγγλικής γλώσσας δεν είναι διαδεδομένη στους Βόσνιους. Το 1885 το Σαράγεβο είχε το πρώτο τραμ στην Ευρώπη και το δεύτερο στον κόσμο, μετά το Σαν Φρανσίσκο.
Υπάρχει και το τελεφερίκ που φτάνει μέχρι το λόφο που έγιναν οι χειμερινοί Ολυμπιακοί αγώνες το 1984. Το εισιτήριο για τους τουρίστες έχει εξαπλάσια τιμή από ό,τι για τους ντόπιους.
Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθώ στην ονειρεμένη δίωρη διαδρομή με το τρένο για Μόσταρ. Περάσαμε από τοπία με βουνά, λόφους, ποτάμια που θύμιζαν καρτ-ποστάλ για να καταλήξουμε σε μία πόλη άκρως τουριστική. Εδώ, κάτω από ένα φλογισμένο ήλιο, οι τουρίστες συνωστίζονταν για να έχουν καλύτερη θέα στην πτώση του κολυμβητή από την παλιά γέφυρα – Στάρι Μοστ , που ξανακτίστηκε εξ ολοκλήρου μετά τον πόλεμο και προστατεύεται από την UNESCO. Στη δική μου μνήμη, όμως, έμειναν χαραγμένα τα μπαρουτοκαπνισμένα κουφάρια των κτηρίων με τα εμφανή σημεία του βομβαρδισμού, που στέκουν ως θλιβερά απομεινάρια του πολέμου.
Κλείνοντας, θα τονίσω την αλγεινή εντύπωση που μου έκαναν οι επιγραφές κατά την είσοδο και έξοδο στο Μουσείο εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και της γενοκτονίας 1992 – 1995. Μπαίνοντας «….θα μπείτε μέσα σε ανθρώπινες καρδιές που δεν χτυπούν πια….» και βγαίνοντας «ευχαριστούμε που δώσατε ζωή σε ανθρώπινες καρδιές που δεν χτυπούν πια…»
Αναδεύοντας στο μυαλό μου τις παραπάνω εικόνες συνιστώ ανεπιφύλακτα σαν προορισμό το Σαράγεβο. Και μπορεί να είστε τυχεροί, όπως κι εγώ, που προσγειώθηκε στο χέρι μου ένα ενθύμιο από ιπτάμενο ένοικο της γραφικής πλατείας περιστεριών!!!!
INFO BOX
Για περισσότερες πληροφορίες κάνε click στο αντίστοιχο εικονίδιο!
